اعلامیه‌ی جهانی حقوق بشر:
این اعلامیه شامل یک مقدمه و ۳۰ ماده است که حقوق و آزادی‌های اساسی را مشخص میکند.
هفتاد و پنجمین سالگرد اعلامیه جهانی حقوق بشر در حالی برگزار میشود که نقض فاحش حقوق بشر در سطح جهان بیداد میکند ؛جنگ میان اسرائیل و حماس که هر روز از اثر آن مردم بیگناه کشته و زخمی میشود،جنگ روسیه و اوکراین که بیشترین تلفات انسانی را در پی داشته، درگیری‌های داخلی در میانمار و سودان و در بسیاری از کشور های دیگر جهان حقوق بشر را به چالش کشیده است.
مجمع عمومی سازمان ملل متحد سه سال پس از تاسیس این سازمان اعلامیه جهانی حقوق بشر را تصویب کرد که هدف از آن برقراری، تضمین حقوق و آزادی های برابر برای همه مردم بود.
اعلامیه جهانی حقوق بشر سندی است که به عنوان یک نقشه‌ی راه جهانی برای تامین آزادی و برابری و تضمین حقوق انسان‌ها در سراسر جهان عمل میکند.
این اعلامیه در تاریخ ۱۰ دسامبر سال ۱۹۴۸ میلادی (۱۹ قوس ۱۳۲۷) اندکی پس از تأسیس سازمان ملل متحد به تصویب رسید.
کشورهای عضو سازمان ملل با تصویب این اعلامیه، حقوق بشر را به منزله بنیان آزادی، عدالت و صلح به رسمیت شناختند.
این اولین بار بود که کشورها در مورد آزادی‌ها و حقوقی که شایسته صیانت در سطح جهانی هستند هم‌صدا شدند و تاکید کردند که همه انسان‌ها در سراسر جهان باید از آزادی، برابری و زندگی توام با کرامت انسانی بهره‌مند شوند.
تنظیم اعلامیه جهانی حقوق بشر در سال ۱۹۴۶ با شرکت یک کمیته ویژه‌ی تنظیم پیش‌نویس، متشکل از نمایندگان طیف وسیعی از کشورها از جمله آمریکا، لبنان و چین آغاز شد.
بعداً کمیته‌ی پیش‌نویس گسترش پیدا کرد تا نمایندگان کشورهای استرالیا، شیلی، فرانسه، اتحاد جماهیر شوروی و انگلیس هم در آن حضور پیدا کنند و بدین ترتیب روند تنظیم سند بتواند از مشارکت دولت‌هایی از مناطق مختلف با زمینه‌های مذهبی، سیاسی و فرهنگی متفاوت بهره‌مند شود.
سپس، اعلامیه جهانی حقوق بشر توسط همه اعضای «کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل» مورد بحث و بررسی قرار گرفت و در نهایت توسط مجمع عمومی سازمان ملل در سال ۱۹۴۸ به تصویب رسید.
این اعلامیه ۳۰ حق و آزادی را بر می‌شمارد که به همه انسان‌ها تعلق دارند و هیچ دولت و نهادی حق ندارد این حقوق را از انسان‌ها سلب کند.
حقوق مندرج در این سند تا به امروز مبنای قوانین بین‌المللی حقوق بشر بوده‌اند.
اعلامیه جهانی حقوق بشر همچنان سندی زنده است و بیش از هر سند دیگری در جهان به زبان‌های مختلف ترجمه شده است.
اعلامیه جهانی حقوق بشر سندی برجسته و یک نقطه‌ی عطف در تاریخ جهان است.
برای اولین بار در تاریخ، یک سند مورد قبول جهان تصویب شد که در آن همه انسان‌ها آزاد و برابر خوانده شدند، فارغ از این که چه جنسیت، نژاد، عقیده، مذهب و یا تفاوت‌های دیگری داشته باشند.
از جمله‌ی ۳۰ حق و آزادی اساسی که در اعلامیه جهانی حقوق بشر آمده محافظت شدن در مقابل شکنجه، حق آزادی بیان و حق پناهجویی است.
این اعلامیه شامل حقوق مدنی و سیاسی مانند حق حیات، حق برخورداری از آزادی و حق بهره‌مندی از حریم خصوصی نیز میشود.
همچنین حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مانند حق برخورداری از امنیت اجتماعی، سلامت و مسکن مناسب را در بر می‌گیرد.
ماده یک تا ده اعلامیه جهانی حقوق بشر
ماده 1- همه افراد بشر آزاد و با حيثيت و حقوق يكسان زاييده می شوند و دارای موهبت خرد و وجدان مي باشند و با يكديگر با روحيه برادري رفتار كنند.
ماده 2- هركس مي تواند از كليه آزادي ها كه در اعلاميه حاضر به آن تصريح شده بي هيچگونه برتري من جمله برتري از نظر نژاد ، رنگ ،جنس، زبان و دين يا هر عقيده ديگر و از نظر زاد و بوم يا موقعيت اجتماعي و از نظر توانگري يا نسب يا هر وضع ديگر بهره مند گردد .
ماده 3- هر كس حق دارد از زندگي و آزادي و امنيت شخص خويش برخوردار باشد.
ماده 4- هيچ كس را نمي توان به بندگي يا بردگي گرفت. بردگي و سوداگري برده در هر شكل كه باشد ممنوع است.
ماده 5- هيچ كس را نمي توان شكنجه كرد يا مورد عقوبت يا روش وحشيانه و غير انساني يا اهانت آميز قرار داد .
ماده 6- هر كس داراي اين حق است كه شخصيت حقوقي او در همه جا مراعات گردد.
ماده 7- همه افراد در پيشگاه قانون يكسانند و حق دارند كه بي هيچ تفاوت از پشتيباني قانون بطور برابر استفاده كنند.
ماده 8- هركس مي تواند از تعدي به حقوق اصلي كه به موجب قانون اساسی يا قانون هاي ديگر براي او شناخته شده است به دادگاه هاي صلاحيت دار ملي متوسل گردد تا حقش استيفا شود.
ماده 9- هيچ كس را نمي توان خودسرانه بازداشت كرد يا زنداني ساخت يا تبعيد نمود.
ماده 10- هركس حق دارد با استفاده كامل از تساوي حقوق با ديگران دعواي او در يك دادگاه مستقل و بي طرف عادلانه و علني رسيدگي شود و آن دادگاه درباره حقوق و تعهدات او يا صحت هرگونه اتهام كيفري كه به او متوجه باشد حكم دهد.
این اعلامیه به خودی خود یک معاهده نیست و از نظر قانونی الزام‌آور هم نیست، اما اصولی که بیان میکند در قوانین بسیاری از کشورها گنجانده شده و به عنوان مبنایی برای قوانین بین‌المللی حقوق بشر تلقی میشود.
براساس گزارش سازمان ملل متحد، این اعلامیه به عنوان الهام‌بخش و زمینه‌ساز بیش از ۷۰ معاهده حقوق بشر در سطوح جهانی و منطقه‌ای شناخته شده است.
جواد رسولی
آژانس خبری گردش اطلاعات
