دورنمای وضعیت کودکان افغانستان در گزارش تازه سازمان ملل متحد

دفتر ویژه سازمان ملل‌ متحد در امور کودکان و درگیری‌ های مسلحانه در گزارش تازه‌ای از وضعیت وخیم کودکان در أفغانستان ابراز نگرانی کرده و خواستار توجه جدی جامعه جهانی بر وضعیت کودکان در این کشور شده است

این سازمان۲۲ دسمبر گزارش تازه‌ای در مورد وضعیت کودکان در افغانستان گفته است که نقض جدی حقوق کودکان نسبت به سال گذشته کاهش یافته است، اما به دلیل عدم دسترسی کودکان به خدمات اساسی، آنان همچنان در معرض خطر قرار دارند.

در این گزارش آمده است که جنگ طولانی، آوارگی، فقر شدید، ناامنی غذایی، کمبود فرصت‌های زندگی، عدم سرمایه‌گذاری در خدمات عمومی و آفات طبیعی در افغانستان سبب شده است که حقوق کودکان به صورت جدی نقض شود.

سازمان ملل متحد گفته است که به دلیل این مشکلات، کودکان برای کار استخدام شده اند، مورد آزار و اذیت جنسی قرار گرفته اند، مجبور به ترک تحصیل شده اند و به مهاجرت ناامن روی آورده اند.

همچنان این سازمان در گزارشش گفته است که به دلیل تعطیلی مکاتب متوسطه و لیسه دخترانه برای مدتی «نامعلوم»، حق آموزشی آنان تحت تاثیر قرار گرفته و مجبور به انتخاب روش‌های خطرناک شده اند.

در گزارش سازمان ملل متحد آمده است که جنگ‌های طولانی، فقر شدید و استفاده جنسی از کودکان، دسترسی آنان به خدمات اولیه را مختل کرده است.

به گفته این سازمان، آواره‌گی، ناامنی غذایی، کمبود فرصت‌های معیشتی، عدم سرمایه‌گذاری در خدمات عمومی و بلایای طبیعی و افزایش آسیب‌پذیری کودکان در برابر تخلفات شدید، حقوق آنان را به‌صورت جدی نقض کرده است.

در این گزارش آمده است: «میلیون‌ها دختر همچنان از رفتن به مکتب‌ منع شده‌اند. این امر، با هنجارهای اجتماعی و شیوه‌های سنتی مضر، بسیاری از دختران را در معرض اشکال شدید خشونت‌ و رفتارهای توهین‌آمیز مانند قتل‌های ناموسی، ازدواج زیرسن، آزارواذیت‌های خانواده‌گی و استفاده جنسی قرار داده است.»

منع کار زنان در موسسات غیرحکومتی داخلی و خارجی به شمول دفاتر ملل متحد، منع رفتن زنان به حمام‌های عمومی، پارک‌های تفریحی و ورزشگاه‌ها و بستن آرایشگاه‌های زنانه بخشی از محدودیت‌های امارت اسلامی بر زنان و دختران افغان اند.

ویرجینیا گامبا، نماینده ویژه منشی عمومی سازمان ملل متحد در امور کودکان و درگیری‌های مسلحانه گفت که میلیون‌ها دختر در افغانستان به دلیل ممنوعیت‌ها و محدودیت‌های دولت سرپرست از رفتن به مکتب منع شده اند.

او افزود که به دلیل این محدودیت‌های امارت اسلامی و سایر اعمال مضر اجتماعی، “بسیاری از دختران در معرض بدترین شکل‌های خشونت و آزار به شمول قتل‌های ناموسی، کودک آزاری، خشونت خانگی و جنسی قرار می‌گیرند”.

این مقام ارشد ملل متحد بار دیگر از مقامات حکومت امارت اسلامی خواسته است که دروازه‌های آموزش و تحصیلات عالی را به روی دختران و زنان باز کنند.

همچنان در گزارش سه هزار و ۲۴۸ مورد قتل و جراحت، ۷۴۹ مورد ممانعت از دسترسی به کمک‌های بشری و خدمات، ۲۵۷ مورد استخدام و استفاده از کودکان، ۲۱۱ حمله بر مکاتب و شفاخانه‌ها، ۳۳ مورد آدم‌ربایی و ۲۱ مورد خشونت جنسی کودکان در این مدت ثبت شده است.

در گزارش آمده است که رقم کودکانی که به خدمت گرفته شده و مورد استفاده قرار می گیرند، همچنان بالا است.

سازمان ملل متحد نیز در این گزارش از امارت اسلامی خواسته است که جذب افراد زیر ۱۸ سال را در صفوف نیروهای نظامی ممنوع کرده و آنان را به عنوان کودک بشناسد.

یافته‌های این گزارش نشان می‌دهند که امارت اسلامی از تعریف استندرد بین المللی که کودک را به عنوان فرد زیر ۱۸ سال می شناسند، انکار می کنند و فردی را کودک می نامند که نشانه‌های بلوغ نداشته باشد.

گزارش علاوه کرده است که عدم پذیرش تعریف جهانی سن کودکان توسط امارت اسلامی، منجر به محرومیت کودکان از آزادی در پی اتهامات به اخلال امنیت و وابستگی به نیروهای امنیتی یا سایر گروه ها شده است.

سازمان ملل در گزارش خود افزوده که قتل و نقض حقوق کودکان، شايع‌ترين تخلف بوده و به دنبال آن محروميت از دسترسي بشردوستانه در دوره تهیه گزارش به‌‌شدت افزايش يافته و فرمان ممنوعيت كار زنان افغان در سازمان‌هاي غيردولتي ملي، بين‌المللي و سازمان ملل، باعث نقض گسترده حقوق کودکان شده است.

در گزارش آمده است که فقدان بودجه برای فعالیت‌های ماین‌پاکی و لغو کمک‌ها برای اداره هماهنگی‌ ماین‌‌پاکی، آمار تلفات و کشتار کودکان را افزایش داده که این وضعیت نگران‌کننده است.

سازمان ملل گفته که خطر انفجار در سراسر افغانستان وجود دارد و قربانیان همچنان برای دسترسی به کمک‌های حیاتی صحی، مالی، روانی و اجتماعی با مشکلات دست‌وپنجه نرم می‌کنند. این سازمان از جامعه جهانی خواسته که آموزش خطر مهمات انفجاری را در افغانستان افزایش دهد.

براساس بخش الف این گزارش، برخی احزاب سیاسی نیز در زمان تهیه گزارش اقدام‌های محافظتی را علیه کودکان انجام نداده‌اند. حزب اسلامی به رهبری گلبدین حکمتیار به دلیل استخدام و استفاده از کودکان، کشتن و معلول کردن آنان، در فهرست ناقضان حقوق کودکان باقی مانده است.

شاخه خراسان داعش نیز به دلیل استخدام و استفاده از کودکان، حمله بر مکان‌های آموزشی و مرکزهای صحی، کشتن و معلول کردن کودکان در این فهرست باقی مانده‌اند.

در گزارش سازمان ملل متحد آمده است که گروه ویژه نظارت و گزارش‌دهی به ریاست مشترک هیات معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما) و صندوق کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف)، اطلاعات مندرج در این گزارش را مستند و تایید کرده‌اند.

طبق گزارش یونیسف، تغییر رژیم در افغانستان (سقوط نظام جمهوری و رویکار آمدن دوباره امارت اسلامی ) به تشدید بحران کار کودکان در این کشور دامن زده است. این در حالی است که وزارت کار و امور اجتماعی حکومت سرپرست اعلام کرده که مجموعا ۳ میلیون کودک در افغانستان به کار مشغول‌اند و از این میان حدود ۱.۲ میلیون کودک کارهای شاقه انجام می‌دهند.

همچنان سازمان حفاظت از کودکان (Save the Children) گفته است که کودکان افغانستان تحت فشارهای روحی و روانی فزاینده‌ای قرار دارند، زیرا آنان بار بدترشدن بحران در این کشور را تحمل می‌کنند.

این سازمان 18 میزان با نشر گزارشی گفته است که افغانستان در آستانه یک فاجعه صحت روانی قرار دارد؛ زیرا بحران اقتصادی و دهه‌ها درگیری تأثیر خطرناکی بر سلامت روانی کودکان وارد کرده است.

سازمان حفاظت از کودکان هشدار داده است که از هر چهار کودک و بزرگ‌سال تنها یک نفر درمان مورد نیاز فوری خود را دریافت می‌کند. بسیاری از آنان ممکن است بهبود نیافته و با عواقب طولانی‌مدت مواجه شوند.

به‌گفته این نهاد، بسیاری از کودکان شب‌ها گرسنه به رختخواب می‌روند و مکتب را رها می‌کنند تا برای خرچ خانواده‌ی‌شان کار کنند.

این سازمان علاوه کرده که تخمین زده می‌شود حدود چهار میلیون و ۴۶۰ هزار کودک و بزرگ‌سال در افغانستان به صحت روانی و حمایت‌های روانی اجتماعی نیاز دارند، اما براساس داده‌های جدید تا اکنون تنها یک میلیون و ۳۰۸ هزار و ۶۶۱ نفر توانسته‌اند به خدمات و درمان دسترسی داشته باشند.

گزارش اخیر Save the Children همچنین نشان داد که از هر چهار دختر، یک دختر نشانه‌های افسردگی یا اضطراب را نشان می‌دهد و دو سوم کودکان گفته‌اند که احساسات منفی از جمله احساس نگرانی بیشتر، غمگین‌تر و عصبانیت بیشتر دارند.

ذبیح الله مجاهد، سخنگوی امارت اسلامی در واکنش به نشر این گزارش گفته که گزارش‌هایی که از سوی برخی از نهاد‌های در مورد أفغانستان از بیرون نشر می شوند، دقیق نیستند.

وی در بخشی از یک پیام صوتی که به تلویزیون ملی أفغانستان گفته است: “آنان کوشش می‌کنند که با نشر این گزارش‌ ها علیه نظام و مردم تبلیغ کنند… کودکانی که در صفوف امنیتی کار می کردند، حالا کار نمی کنند، کودکانی که کار شاقه می کنند تلاش ها جریان دارد که در مراکز تعلیمی جدب شوند”

ملاهبت الله آخند زاده، رهبر امارت اسلامی در فرمانی به مقام های امنیتی دستور داده که از جذب افراد زیرسن در صفوف شان خود داری کنند.

او تاکید کرده که “حضور افراد زیر سن در صفوف نظامی سبب ایجاد فتنه و بدنامی نیرو‌های امارت اسلامی می شود”.

درهمین حال فاطمه اشرفی رئیس انجمن حامی (کودکان و زنان پناهنده) در گفت و گو بارادیو دری گفت: در حال حاضر همان تلاش های حداقلی حکومت های گذشته افغانستان برای بهبود وضعیت کودکان هم نادیده گرفته می شود.

وی افزود: مساله کودکان در افغانستان یک مساله و نگرانی فراگیر و مضمن است و حتی در بیست سال گذشته با تمام تلاش هایی که در خصوص ارتقاء وضعیت و جایگاه آنان انجام شد نتایج عملی قابل قبولی حاصل نشد.

موضوع نگران کننده تر این است که از سال گذشته و پس از روی کار آمدن امارت اسلامی حتی همان تلاش های حداقلی هم که در مسیر بهبود وضعیت کودکان در افغانستان اعم از وضعیت آموزشی، سلامت و درمان و سایر موارد که می توانست کمک کننده باشد، نادیده گرفته شده است.

به گفته این فعال حقوق زنان و کودکان یکی از مثال ها به طور مشخص نگرانی ها در مورد دسترسی کودکان افغانستان به آموزش است؛ مشکلات دختران برای حضور در مدارس و مشکلات پسران به خاطر تغییر برخی مضامین آموزشی با توجه به خواست امارت اسلامی و محدودیت ها و موانعی که برای پیشرفت کودکان وجود دارد و موضوعات ضروری که در این زمینه نادیده گرفته می شود می تواند به یک مشکلات غیر قابل جبران در سنین بالاتر تبدیل شود.

اشرفی اظهار کرد: زمانی که در یک نظام سیاسی و اجتماعی به وضعیت کودکان در سنین کودکی به خوبی توجه نمی شود می توان انتظار داشت که جامعه مربوطه در آینده نه چندان دور نمی تواند شاخص های توسعه انسانی را به خوبی درک کند و از وضعیت خوبی برخوردار باشد.

وی با اظهار امیدواری نسبت به اینکه هرچه زودتر موانع و محدودیت های موجود بر سر راه کودکان در افغانستان رفع شود، عنوان کرد: همچنان نیازمند هستیم که افکار عمومی منطقه ای و بین المللی را نسبت به اتفاقات داخل افغانستان به خصوص برای کودکان جدی بگیریم تا روز به روز بر میزان حساسیت ها در این زمینه افزوده شود و این حساسیت ها زمینه افزایش فشارها را بر حاکمان افغانستان فراهم کند تا گشایش هایی برای عموم مردم و به خصوص کودکان به ارمغان آورد.

به باور کارشناسان، کودکان از قربانی‌های اصلی فقر در جامعه هستند. کودکان نسبت به جوانان و بزرگسالان در مقابله با بیماری‌ها از توانایی لازم برخوردار نیستند و شیوع بیماری‌هایی که از فقر و عدم تغذیه‌ی سالم ناشی می‌شود در ابتدا از کودکان قربانی می‌گیرد.

بر علاوه‌ی فقر فزاینده و افزایش نرخ بیکاری در افغانستان، سالها جنگ نیز عامل دیگری است که در افزایش کودکان کار در افغانستان نقش داشته است. سالها جنگ در افغانستان هزاران کودک را بی‌سرپرست کرده و کودکان چون کسی را ندارند که از آنها حمایت کند و دولت نیز در این زمینه کاری انجام نداده است، به کار های شاقه روی آورده‌اند.

جواد رسولی
آژانس خبری گردش اطلاعات