رویدادهای مهم افغانستان و جهان در سال 2023 میلادی

سال 2023 میلادی در حالی به لحظات پایانی خود نزدیک شده که در خاطره همه انسان ها به عنوان سالی متفاوت ماندگار خواهد شد که با نزدیک شدن به پایان سال 2023 میلادی، به بررسی مهمترین رویدادهای جهانی می‌پردازیم. اتفاقاتی مانند پیشی گرفتن هند از چین به عنوان پرجمعیت‌ترین کشور دنیا، حمله تاریخی حماس به اسرائیل و تغییر نام تویتر به ایکس و وضع ادامه محدودیت های دولت سرپرست ا.ا.ا علیه زنان و دختران … در ادامه رویداد های مهم جهانی را در سالی که گذشت، با هم مرور می‌کنیم

زلزله ترکیه و سوریه
کشورهای ترکیه و سوریه در ماه فبروری زلزله قدرتمندی را تجربه کردند. این زمین لرزه به بزرگی 7.8 ریشتر ساعت 4:15 بامداد 6 فبروری سال 2023 به مدت یک دقیقه و 15 ثانیه جنوب و مرکز ترکیه و همچنین غرب و شمال سوریه را لرزاند. زلزله دوم در ساعت 13:24 همان روز به بزرگی 7.5 ریشتر رخ داد. زمین لرزه سال 2023 ترکیه که با 13 هزار پس لرزه همراه بود، حدود 84.1 میلیارد دالر خسارت به این کشور وارد کرد. تلفات این زلزله به 59 هزار کشته در ترکیه و 8 هزار کشته در سوریه رسید.

تغییر نام توییتر به ایکس

ایلان ماسک که در سال گذشته میلادی تویتر را خریداری کرده بود، در جولای سال 2023 نام این شبکه اجتماعی را به ایکس تغییر داد. این اتفاق پس از اعمال تغییرات در وب‌سایت و حساب‌های تویتر رخ داد و به عنوان بخشی از برنامه‌ریزی ایلان ماسک برای ایجاد یک سوپر اپلیکیشن با عملکردهای متنوع مطرح شد.

حمله تاریخی حماس به اسرائیل و حملات هوایی و زمینی تلافی جویانه اسراییل به غزه
در صبح روز 7 اکتبر سال 2023 گروه مبارز فلسطینی حماس با پرتاب بیش از 2500 موشک به جنوب اسرائیل حمله کرد. در این درگیری که بیش از 200 کشته و هزاران زخمی بر جای گذاشت، ده‌ها اسرائیلی به گروگان گرفته شدند. به عقیده برخی از کارشناسان این اتفاق پیچیده‌ترین حمله حماس علیه اسرائیل بوده که بزرگترین شکست اطلاعاتی رژیم اسراییل نیز محسوب می‌شود.
از جانب دیگر اسرائیل هدف خود را نابودی حماس اعلام کرد و از آن زمان تاکنون به شدت به غزه، ابتدا از طریق هوا و سپس زمینی حمله کرده که تاکنون نزدیک به 20000 نفر را کشته، بیش از 90 هزار زخمی و دو میلیون نفر را آواره کرده است.
آمار و ارقام وزارت بهداشت غزه که تحت کنترل حماس است، نشان می‌دهد که از زمان آغاز درگیری‌ها -به جز هفت روزی که آتش‌بس برقرار بود- روزانه به طور میانگین حدود ۳۰۰ نفر کشته شده‌اند. ریچارد برنان، مدیر منطقه‌ای برنامه‌های اضطراری سازمان بهداشت جهانی می‌گوید آمار اعلام‌شده از تلفات غزه را قابل اعتماد می‌داند.
شمارش کشته‌ها در هر جنگی کار دشواری است و پزشکان در غزه می‌گویند که آمار واقعی احتمالا بسیار بیشتر از ارقامی است که اعلام شده،‌ چون اجسادی را که زیر آوار ساختمان‌ها مانده‌اند و آنها را که به بیمارستان‌ها منتقل نشده‌اند، در بر نمی‌گیرد.
جنگ در سومین ماه خود، هیچ نشانی از پایان ندارد. زمانی که این اتفاق بیفتد، احتمالاً اشغال غزه توسط اسرائیل رقم خواهد خورد اما ادامه آن ناشناخته است. چشم انداز صلح و تشکیل کشور فلسطین از همیشه دورتر به نظر می رسد.

پروفسور مایکل اسپاگات، که درباره تلفات جنگ در نقاط مختلف جهان تحقیق می‌کند، می‌گوید سرعت کشتار در این جنگ «به شکل استثنایی بالا است». او درباره جنگ سال ۲۰۰۳ عراق، درگیری‌های داخلی کلمبیا، جنگ‌های جمهوری دموکراتیک کنگو و همین طور جنگ‌های قبلی اسرائیل و غزه تحقیق کرده است.

او می‌گوید: «در میان جنگ‌های غزه از سال ۲۰۰۸ تا الان، این جنگ از نظر تعداد کشته‌ها و همین طور کور بودن کشتارها [تفاوت قائل نشدن بین نظامیان و غیرنظامیان] بی‌سابقه است.»
۲۰ هزار کشته معادل حدود یک درصد از جمعیت ۲/۲ میلیون نفری نوار غزه است که حدود 88 درصد کشته‌های این جنگ غیرنظامی بوده‌اند «به هیچ وجه تعجب نخواهد کرد».

رسانه بی‌بی‌سی جهانی با کارشناسان نظامی صحبت کرده که درباره انواع گوناگون بمب‌هایی که اسرائیل روی غزه ریخته -از بمب‌های ۱۰۰ پوندی (۴۵ کیلوگرم) تا ۲۰۰۰ پوندی (۹۰۰ کیلوگرم)- و تاثیر مستقیم آنها روی میزان تلفات جنگ غزه توضیح داده‌اند.

یک سال بدون تغییر در جنگ اوکراین:

در سال 2023 دو جنگ به طور خاص برجسته شد. اولین مورد تجاوز مستمر روسیه به اوکراین است. در حالی که اوکراین همچنان در برابر نیروهای روسیه ایستادگی کرده و یک کشور مستقل و بادوام باقی می‌ماند که تقریباً 80 درصد از خاک خود را کنترل می‌کند، حمله متقابل اوکراین که بسیار مورد انتظار بود، دستاورد چندانی نداشت.
در مجموع، سال دوم این جنگ پرهزینه کمتر به خاطر آنچه در میدان نبرد تغییر کرده شناخته می شود تا آنچه که تغییر نکرده است. نقشه جنگ در ماه دسامبر نسبت به تفاوت چندانی ندارد. در همین حال، شکاف هایی در حمایت از اوکراین در اروپا و ایالات متحده ظاهر شد.

پیشی گرفتن هند از چین به عنوان پر جمعیت‌ترین کشور دنیا:

در سال جاری میلادی کشور هند از کشور چین پیشی گرفت و با جمعیت 1.43 میلیارد نفری، عنوان پر جمعیت‌ترین کشور دنیا را به دست آورد. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد هند در دهه‌های آینده نیز به عنوان پر جمعیت‌ترین کشور دنیا باقی خواهد ماند.

حادثه غوطه ور شدن زیر دریایی تیتان:

در 16 جون سال 2023 زیردریایی گردشگری تیتان با 5 سرنشین به منظور بازدید از بقایای کشتی تایتانیک راهی اقیانوس اطلس شد. دو روز بعد این زیردریایی نزدیک سواحل نیوفاندلند کانادا غرق و ناپدید گردید. طبق بررسی‌های انجام شده فشار شدید آب در اعماق اقیانوس باعث درون پاشی یا انفجار به درون این زیردریایی شده است.

پیشروی سریع هوش مصنوعی:

هوش مصنوعی در سال 2023 موفقیت آمیز بود و به عنوان یک فناوری مهم به رسمیت شناخته شد. برخی گام‌های مردد در تنظیم مقررات برداشته شد، اما هوش مصنوعی سریع‌تر از آنچه دولت‌ها می‌توانند پیامدهای آن را درک کنند در حال تکامل است. در نتیجه، جهان بیش از آنکه بر توسعه آن تأثیر بگذارد، تحت تأثیر هوش مصنوعی قرار می گیرد.

پوپولیسم ویژگی سیاسی غالب سال باقی ماند.

خارجی ها یا خودی هایی که مانند خارجی ها عمل می کردند، سال خوبی داشتند. این امر برای رهبری موجود در هند و رهبری جدید در آرژانتین، هلند و اسلواکی مصداق داشت.

میزبانی هند برای اجلاس سران گروه بیست
کشور هند برای اولین بار در طول تاریخ برگزاری اجلاس سران گروه بیست، از 9 تا 10 سپتامبر سال 2023 میزبان این اجلاس بود. در هجدهمین نشست سران گروه بیست به میزبانی هند افراد مشهوری مانند بایدن رئیس جمهور آمریکا، ترودو رئیس جمهور کانادا و ریشی سوناک نخست وزیر بریتانیا حضور داشتند. پوتین رئیس جمهور روسیه و شی رئیس جمهور چین از غائبین این اجلاس بودند.

انتخابات ریاست جمهوری ترکیه و تعیین مجدد رجب طیب اردغان:

رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه به عنوان کاندیدای حزب عدالت و توسعه توانست در انتخابات ریاست جمهوری ۲۵ میلیون و ۴۳۶ هزار و ۲۳۸ رای در داخل کشور و ۸۰۷ هزار و ۹۷۴ رای در خارج از کشور و ۸۶ هزار و ۶۱۱ رای در صندوق‌های برپا شده در مراکز گمرکی به دست آورد و در کل ۲۶ میلیون و ۳۳۰ هزار و ۸۲۳ رای به خود اختصاص داده و رئیس جمهوری ترکیه باقی بماند.
در این میان حزب حاکم توانست در کل ۲۱ میلیون و ۳۳۸ هزار و ۶۹۳ رای در انتخابات پارلمان به دست آورد و ۲۹۵ کرسی را از آن خود کند. پس از این حزب، حزب مردم جمهوری‌خواه با کسب ۱۱ میلیون و ۳۵۲ هزار و ۱۹۰ رای، ۱۴۶ کرسی و حزب ناسیونالیسم و متحد حزب حاکم (حزب جنبش ملی‌گرای ترکیه) پنج میلیون و ۵۶۵ هزار و ۳۳۱ رای به دست آورده و ۴۹ کرسی را از آن خود کرد.
در این میان حزب طرفدار کردها یعنی حزب دموکراتیک خلق با کسب پنج میلیون و ۸۶۷ هزار و ۳۰۲ رای، ۶۷ کرسی و حزب تازه تاسیس خوب با کسب چهار میلیون و ۹۹۳ هزار و ۴۷۹ رای، ۴۳ کرسی در پارلمان ترکیه به دست آورد.
براساس اعلام شورای عالی انتخابات در داخل کشور از ۵۶ میلیون و ۳۲۲ هزار و ۶۳۲ واجد شرایط برای رای دهی، ۴۹ میلیون و ۶۷۱ هزار و ۳۴۴ نفر رای دادند که آرای ۴۸ میلیون و ۵۶۲ هزار و ۸۴ نفر تایید شد.
براین اساس ۸۸.۱۹ درصد مردم ترکیه در انتخابات مشارکت کرده‌اند.

تیراندازی در پارک مونتری کالیفرنیا:

در 21 جنوری سال 2023 یک تیراندازی دسته جمعی در پارک مونتری کالیفرنیا رخ داد که در این حادثه مرد مسلح 72 ساله یک شهروند را به قتل رساند و 9 نفر را مجروح کرد. قاتل روز بعد از این ماجرا در درگیری با پلیس در تورنس، بر اثر شلیک گلوله جان خود را از دست داد.

تمایل چین و آمریکا برای پرهیز از تقابل

جای تعجب نیست که مهم ترین روابط دوجانبه این دوره، بین ایالات متحده و چین، در سال 2023 نیز یکی از سرفصل های خبری بود. سال با عبور یک بالن جاسوسی چینی از ایالات متحده آغاز شد که آمریکا را وادار به سرنگونی آن کرد. روابط وارد حالت انجماد عمیقی شد تا اینکه تماس‌های سطح بالا در تابستان از سر گرفته شد و در ماه نوامبر در سانفرانسیسکو، با دیدار رئیس‌جمهور جو بایدن و رئیس‌جمهور شی جین پینگ به اوج رسید.
هر دو رهبر خواهان یک رابطه آرام تر هستند، البته به دلایل بسیار متفاوت. چین امیدوار به بهبود روابط اقتصادی است، در حالی که ایالات متحده می‌خواهد با انجام تهاجم در تنگه تایوان یا دریای چین جنوبی یا ارائه کمک نظامی به روسیه، از افزایش آشفتگی‌های جهانی توسط چین جلوگیری کند. بدون رویکرد مشترک به مسائل و بحران های اصلی، هرگونه بستری برای زیرسازی این رابطه متزلزل خواهد بود.

یک کره شمالی آرام

با این حال، توجه به دو چیز مهم است که در سال 2023 اتفاق نیفتاد. هیچ بحران یا حادثه ای در تایوان وجود نداشت که تهدیدی برای ایجاد درگیری بین چین و ایالات متحده باشد. چین سال را با تمرکز بیشتر بر اقتصاد خود و آغاز گذار ضروری به سمت رشد مبتنی بر تقاضای داخلی به پایان رساند. با توجه به عدم تمایل خانوارهای چینی به خرج کردن به جای پس انداز، این مسیر دشواری خواهد بود.

همچنین بحرانی در مورد کره شمالی وجود نداشت. هفتمین آزمایش هسته ای که به طور گسترده پیش بینی شده بود هرگز محقق نشد. اینکه چرا کیم جونگ اون از خودداری کرد مشخص نیست، اما آنچه واضح است این است که کره شمالی همچنان به افزایش کمیت و کیفیت نیروهای هسته ای و موشکی خود ادامه می دهد و حتی توسعه بیشتر آنها را در اصلاحیه قانون اساسی گنجانده است. آنچه که اتفاق نیفتاد، واکنش هماهنگ کره جنوبی، ژاپن یا ایالات متحده به این تحولات است، اگرچه واشنگتن تلاش کرد نگرانی های سئول در مورد اطمینان از بازدارندگی گسترده در برابر تحرکات کره شمالی را از بین ببرد.

طوفان فردی

طوفان فردی به عنوان طولانی‌ترین طوفان استوایی در تاریخ شناخته می‌شود که در سال 2023 بیش از 1400 قربانی در کشورهای مالاوی، موزامبیک و بخش‌هایی از جنوب غربی آفریقا داشته است.

کاهش تورم در ایالات متحده

صرف نظر از شرایط عینی، افراد بیشتری ناامید و بدبین هستند تا خوش بین و امیدوار. با این حال، ما می توانیم با یک یادداشت خوش بینانه این سال را پایان دهیم. اقتصاد ایالات متحده در سال 2023 نقطه روشنی بود که تورم در کنار رشد اقتصادی ثابت، کاهش یافت. در واقع، به دلیل باور سرمایه گذاران مبنی بر اینکه تورم می تواند بدون ایجاد رکود کاهش یابد، سال در حالی به پایان رسید که بازارهای سهام به بالاترین حد خود نزدیک شدند.

دیپلماسی به کمک کره جنوبی و جاپان آمد
شگفت‌انگیزترین پیشرفت سال ممکن است نزدیکی ژاپن و کره جنوبی باشد. با کمک دیپلماسی خلاق آمریکایی و با تمایل رئیس جمهور کره جنوبی و نخست وزیر ژاپن برای پذیرش برخی ریسک های سیاسی، روابط دوجانبه از زمان پایان جنگ جهانی دوم نزدیک تر از هر زمان دیگری شده است. در دنیایی که در آن واقعیت جنگ به ما یادآوری می‌شود، دیدن این دو دشمن سابق که وارد عصر جدیدی از روابط می‌شوند، اطمینان‌بخش بود.

بهترین بازیکن جهان در سال 2023

ارلینگ هالند جایزه بهترین بازیکن سال 2023 را از فدراسیون بین المللی تاریخ و آمار فوتبال (IFFHS) دریافت کرد.
بر اساس نتایج منتشر شده روز سه شنبه، مهاجم نروژی منچسترسیتی، مدافع عنوان قهرمانی لیگ قهرمانان اروپا، لیگ برتر انگلیس و قهرمان اخیر جام باشگاه‌های جهان، 209 امتیاز به دست آورد. کیلیان امباپه فرانسوی در رده دوم این آمار قرار گرفت.
مقام سوم را لیونل مسی، برنده سال 2022، به دست آورد. این ستاره یک سال پیش تیم ملی آرژانتین را به عنوان قهرمانی جهان رساند و با جدایی از پاری سن ژرمن، از تابستان در اینترمیامی حضور دارد.

بااعتبارترین پاسپورت جهان در سال 2023
در آخرین درجه بندی بین المللی پاسپورت ها، پاسپورت سنگاپور بااعتبارترین و پاسپورت افغانستان به حیث بی‌اعتبارترین پاسپورت جهان شناسایی شده و یک بار دیگر در ردیف آخر قرار گرفته است.
بر اساس درجه بندی شرکت هنلی اند پارتنرز (Henley & Partners)، پاسپورت سنگاپور که دارندگان آن می‌توانند بدون ویزه به 192 کشور سفر کنند، در صدر این فهرست قرار گرفت.

قدرتمندترین پول جهان در سال 2023
قدرتمندترین پول جهان، دینار کویت است که برای نخستین بار در سال 1960 معرفی شد و به عنوان با ارزش‌ترین ارز جهان در رتبه‌بندی‌ قرار گرفت.

مرگبارترین سال برای خبرنگاران در جهان
سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد سال ۲۰۲۳ را مرگبار ترین سال برای خبرنگاران در جهان اعلام داشته است.
بر بنیاد یافته‌های این نهاد، شمار خبرنگاران کشته‌شده در مناطق جنگی در مقایسه با سه سال گذشته، حدود دو برابر افزایش یافته است و سال ۲۰۲۳ را مرگبارترین سال برای خبرنگاران در کشورهای درگیر جنگ اعلام کرده است.
یافته‌های این نهاد نشان می‌دهند که سوریه کامِرون و اوکراین و افغانستان نیز هر کدام شاهد حداقل دو مورد قتل خبرنگاران بوده‌اند

برنده توپ طلای 2023
با اعلام رسمی فرانس فوتبال، لیونل مسی به عنوان برنده توپ طلای 2023 انتخاب شد. ستاره تیم ملی ارجنتاین و انترمیامی به هشتمین توپ طلای خود دست پیدا کرد و ریکاردش را در کسب ارزشمندترین دستاورد فردی سال ارتقا داد.
مسی پیش از این 7 بار و در سال های 2009، 2010، 2011، 2012، 2015، 2019 و 2021 توپ طلا را از آن خود کرده بود.
او در رقابت برای فتح توپ طلای 2023 ارلینگ هالند و کیلیان امباپه را پشت سر گذاشت. قهرمانی و درخشش در جام جهانی 2022 عامل اصلی هشتمین توپ طلای لیونل مسی بود.

وداع با مهم‌ترین شخصیت‌های جهان در سال ۲۰۲۳

جهان عرب و جهان غرب سال ۲۰۲۳ با شخصیت های سیاسی برجسته تاثیرگذاری وداع گفت.
در پایین مهمترین شخصیت هایی که سال گذشت درگذشتند را از نظر می گذرانیم:
شیخ نواف الاحمد الجابر الصباح، امیر کویت
هنری کیسنجر، وزیر خارجه پیشین آمریکا
یوگنی پریگوژین، موسس شرکت خصوصی شبه نظامی واگنر
شریف اسماعیل، نخست وزیر پیشین مصر
سیلویو برلسکونی، نخست وزیر پیشین ایتالیا
لی که چیانگ، نخست وزیر سابق چین
پرویز مشرف، رئیس جمهور سابق پاکستان
حسین الحسینی، رئیس سابق مجلس نمایندگان لبنان

حامیه نادری
آژانس خبری گردش اطلاعات